Không rõ thời điểm các cộng đồng Cossack đầu tiên tại hạ du sông Dnepr được hình thành. Có những dấu hiệu và câu chuyện về những người tương tự sống trên thảo nguyên Á-Âu ngay từ thế kỷ 12. Vào thời điểm đó, họ không được gọi là người Cossack, vì cossack là một từ cũng có trong ngôn ngữ Turk với nghĩa là một "người tự do", có chung từ nguyên với tên dân tộc "Kazakh". Sau này nó trở thành một từ tiếng Ukraina và tiếng Nga có nghĩa là "giặc cướp". Các thảo nguyên ở phía bắc của Biển Đen là nơi sinh sống của các bộ lạc du mục như người Cuman, Pecheneg và Khazar. Vai trò của các bộ lạc này trong quá trình hình thành dân tộc của người Cossack có tranh cãi, mặc dù các nguồn tin Cossack sau này tuyên bố về một tổ tiên Khazar bị Slavic hóa.[3][4]

Cũng có những nhóm người chạy trốn vào những thảo nguyên hoang dã này từ những vùng đất canh tác của Kiev Rus' để thoát khỏi sự áp bức hoặc truy đuổi tội phạm. Lối sống của họ phần lớn giống với lối sống của những người bây giờ được gọi là Cossack. Họ sống sót chủ yếu nhờ săn bắn, đánh cá, và cướp phá các bộ lạc gốc châu Á để lấy ngựa và thức ăn, nhưng họ cũng hòa trộn với những người du mục này cũng như chấp nhận nhiều đặc điểm văn hóa của họ. Vào thế kỷ 16, một nhà tổ chức là Dmytro Vyshnevetsky, một quý tộc Ukraina, đã hợp nhất các nhóm khác nhau này thành một tổ chức quân sự hùng mạnh.

Người Cossack Zaporozhia có nhiều nguồn gốc xã hội và dân tộc khác nhau nhưng chủ yếu được tạo thành từ những nông nô bỏ trốn, những người thích sự tự do nguy hiểm trên thảo nguyên hoang dã hơn là cuộc sống dưới quyền thống trị của giới quý tộc Ba Lan. Tuy nhiên, thị dân, quý tộc nhỏ và thậm chí cả người Tatar Krym cũng trở thành một phần của Quân đoàn Cossack. Họ phải chấp nhận Chính thống giáo Đông phương là tôn giáo của họ và áp dụng các nghi lễ và lời cầu nguyện của giáo phái này.[5][6]

Giả thuyết du mục cho rằng người Cossack đến từ một hoặc nhiều dân tộc du mục sống ở những thời điểm khác nhau trên lãnh thổ phía bắc của Biển Đen. Theo giả thuyết này, tổ tiên của người Cossack là người Scythia, Sarmatia, Khazar, Cuman, Circassia (Adyghe), Tatar, và các dân tộc khác. Giả thuyết du mục về nguồn gốc của người Cossack được hình thành dưới ảnh hưởng của trường phái lịch sử Ba Lan thế kỷ 16-17 và được kết nối với lý thuyết về nguồn gốc Sarmatia của quý tộc nhỏ. Theo truyền thống lấy nguồn gốc của nhà nước hoặc dân tộc từ một dân tộc cổ xưa nhất định, các nhà biên niên sử Cossack của thế kỷ 18 đã ủng hộ giả thuyết nguồn gốc Khazar của người Cossack.[7] Với sự mở rộng của cơ sở nguồn và sự hình thành của khoa học lịch sử, các giả thuyết du mục đã bị bác bỏ bởi sử học chính thức. Lần đầu tiên, Alexander Rigelman chỉ ra sự không hoàn hảo của giả thuyết.[8] Vào thế kỷ 20, nhà khoa học người Nga Gumilyov là người biện hộ cho nguồn gốc Polovtsia của người Cossack.[9]